Ιστορικά στοιχεία

Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Χρυσοπηγής βρίσκεται στα Χανιά της Κρήτης, σε απόσταση 3 χλμ. από την πόλη, στη διαδρομή προς το λιμάνι της Σούδας. Eίναι αφιερωμένη στην Παναγία την Ζωοδόχο Πηγή και γιορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου. Xιλιάδες προσκυνητές συρρέουν στη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας.

Η Μονή ιδρύθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα και υπήρξε ανδρική μέχρι τα πρόσφατα χρόνια. Κτήτορας ήταν ο Χανιώτης Ιωάννης Χαρτοφύλακας, διδάκτωρ της ιατρικής και της φιλοσοφίας, σημαντικό πρόσωπο της εποχής του με μεγάλη δράση στην κοινωνία των Χανίων.

Στο πέρασμα των αιώνων η Χρυσοπηγή γνώρισε περιόδους άνθισης και παρακμής. Την περίοδο της βενετοκρατίας, υπήρξε πνευματικό κέντρο για την Κρήτη με πολλούς μοναχούς και πλούσια βιβλιοθήκη. Κατά την τουρκοκρατία, η πνευματική παράδοση της συνεχίστηκε και η Μονή μετατράπηκε σε Πατριαρχικό Σταυροπήγιο.

Το μοναστήρι υπέφερε πολλά δεινά από τους Τούρκους και καταστράφηκε το έτος 1821, κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης. Kατά τον 19ο αιώνα, αναστηλώθηκε και επανδρώθηκε εκ νέου. Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Γερμανοί μετέτρεψαν τη Μονή σε διοικητήριο. Yποχρέωσαν τους μοναχούς να απομακρυνθούν και προκάλεσαν μεγάλες φθορές στην αρχιτεκτονική δομή των κτηρίων. Ακολούθησε περίοδος μαρασμού και παρακμής.

Το 1976, εγκαταστάθηκαν στην ερειπωμένη από την εποχή της γερμανικής κατοχής Μονή η Γερόντισσα Θεοσέμνη (†2000) με τις δύο πρώτες αδελφές της σημερινής αδελφότητας και η Χρυσοπηγή μετατράπηκε σε γυναικεία. Όλα τα κτήρια αναστηλώθηκαν με τα ήδη υπάρχοντα παλαιά υλικά, με την προσεκτική περισυλλογή της πέτρας από τα γκρεμισμένα κτήρια και με τη χρήση υλικών από το περιβάλλον. Παράλληλα με την αναστήλωση, συντηρήθηκαν και διαφυλάχθηκαν όλα τα ιστορικά κειμήλια με τη λειτουργία Εκκλησιαστικού και Λαογραφικού Μουσείου.

Συνεχίζοντας τη μακραίωνη ασκητική της παράδοση, η αδελφότητα της Χρυσοπηγής αναστήλωσε το παλαιό μετόχι της Αγίας Κυριακής, που βρίσκεται σε περιοχή με πολλά σπήλαια, όπου στο πέρασμα των αιώνων έζησαν και ασκήτεψαν όσιοι μοναχοί, και αναβίωσε την παράδοση του αγιασμένου αυτού τόπου. Εδώ έχει κτισθεί και το νέο μοναστικό συγκρότημα της Μονής, αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Χριστού.

Η Μονή σήμερα διαθέτει πολυμελή αδελφότητα και δέχεται πολυάριθμους προσκυνητές, πολλοί από τους οποίους είναι νέοι που ανακαλύπτουν τη γνησιότητα της ζωής στη λατρεία και την παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Η αδελφότητα επίσης δέχεται νέες από όλο τον κόσμο (από τή δυτική Ευρώπη, την Αμερική, την Αφρική, την Κορέα και αλλού), που αναζητούν μία βιωματική εμπειρία του Ορθόδοξου μοναχισμού. Φιλοξενούνται στη Μονή και συμμετέχουν στην καθημερινή ζωή της αδελφότητας (λατρευτική ζωή, προσευχή και διακονήματα), μαθαίνουν την ελληνική γλώσσα, τις μοναστικές τέχνες, όπως την αγιογραφία, το εκκλησιαστικό κέντημα κ.ά., και τη βιολογική καλλιέργεια. Έτσι αισθάνονται τη ζωντανή παρουσία της Ορθόδοξης μοναστικής παράδοσης, που με τη χάρη του Θεού συνεχίζεται ανά τους αιώνες, καλώντας καθένα προσωπικά σε πορεία με αληθινό νόημα.